Op donderdag 7 juni organiseerde de NMo de zevende NMo NU bijeenkomst. Deze keer waren we te gast bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, en daarmee meteen ook in huis van NMo lidorganisatie Staatsbosbeheer. Het doel van de middag was om via inspirerende voorbeelden te laten zien tot welke bijzondere resultaten de sprekers zijn gekomen in het in samenhang ontwikkelen van rood en groen erfgoed.
Els van der Laan, directeur van Bureau No.ordpeil en promovenda aan de TU Delft, trapte de middag af met een presentatie over de Noordelijke Lustwarande. Als programmaleider van de gelijknamige stichting streeft Els ernaar om de identiteit van dit transnationale gebied te versterken. Het historisch landschap vormt de connectie tussen de vele buitenplaatsen die de Noordelijke Lustwarande vormen. Daartoe rekent Van der Laan ook de historische steden en dorpen in de noordelijke regio. Els liet zien hoe er, wanneer je op die manier naar het landschap en het daarin gelegen rood kijkt, er een regionaal erfgoedensemble valt te ontwaren.
Tweede spreker van de middag was John Smits, Programmamanager Monumenten bij
Staatsbosbeheer. John nam het publiek mee naar de buitenplaats Elswout, én naar haar geheim. Elswout was in de periode 1633-1970 in bezit van verschillende Amsterdamse kooplieden. En in die periode, liet John zien, werd het landgoed in zeven bouwfasen geleidelijk uitgebreid en door elke nieuwe bewoner heringericht. Het merendeel van de gebouwen stond leeg, voor bezoekers was er geen horecavoorziening, de zeer zeldzame modelboerderij was in zeer vervallen staat, de koetshuizen waren geheel ontmanteld, toegang tot het landgoed voor verkeer was moeilijk en een deel van de buitenplaats, Duinlusthoek, was erg verpauperd. Smits liet zien hoe Staatbosbeheer de verschillende knelpunten aanpakt vanuit de gedachte om de historische identiteit van Elswout te versterken. John sloot zijn presentatie af met het geheim van Elswout: de machtige weduwe Johanna Borski. Zij investeerde in visionaire projecten, was de rijkste weduwe van Nederland en redde met haar vermogen het Koninkrijk der Nederlanden in 1834 van een financiële ondergang.
De derde lezing van de dag werd gegeven door Edmond Staal van Stichting Limburgs Landschap. Hij vertelde hoe hij en zijn collega’s erin zijn geslaagd om een vervallen sluis aan de rand van Nationaal Park De Maasduinen van no-go area te veranderen in een succesvol bezoekerscentrum. Stichting Limburgs Landschap kwam met het idee om de in onbruik geraakte sluis te gebruiken als verbindende schakel tussen het drukke deel van het park met recreatieve voorzieningen en het verstilde deel dat een hoge natuurwaarde vertegenwoordigd. De Bosbrasserie is inmiddels zo succesvol, dat er bijna een dilemma ontstaat: in een natuurgebied kan men immers moeilijk uitbreiden. In die zin biedt het bestaande pomphuis een uitweg. Het wordt nu gebruikt als educatieve werkplaats en verhuurbare vergaderruimte. Een bijzonder project, waarin nieuwbouw ín het waterbouwkundig erfgoed ervoor heeft gezorgd dat bezoekers het landschap én de sluis op een bijzondere manier kunnen beleven.
Wineke Allersma van Natuurmonumenten sloot het inhoudelijke deel van NMo NU af met haar lezing over het herstel van het Waterloopbos. Rijksmonument Waterloopbos is een historisch openluchtlaboratorium voor waterloopkundig onderzoek. Het Waterloopbos dateert uit de jaren 1950 en was in gebruik tot 1996. In het bos werden zowel Nederlandse als buitenlandse havens, rivieren en kusten als wetenschappelijk model nagebouwd. Van de haven van Bangkok tot de kust van Denemarken, van de Willemstunnel in Rotterdam tot de haven van IJmuiden, en de Deltawerken zijn er op schaal nagebouwd. Natuurmonumenten verwierf het Waterloopbos in 2002. Na de geschiedenis in vogelvlucht te hebben verteld, nam Wineke ons mee op een ‘wandeltocht’ langs de soms bijna verdwenen waterloopmodellen. De aanleg van de modellen stelt Natuurmonumenten wel voor een dilemma. De looptijd van de onderzoeken die met de modellen werden uitgevoerd was doorgaans niet langer dan een paar maanden. In overleg met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft Natuurmonumenten dan ook besloten om per model te beslissen over de te volgen aanpak. Dat deze op maat gemaakte aanpak loont, is duidelijk geworden met de bekroning van de restauratie van de Romijnstuw met de Historische stuwen en sluizen prijs 2017.
Na de vier lezingen was het tijd voor de discussie. Daarin werd er ingegaan op verschillende aspecten van herontwikkeling van rood in combinatie met groen: exploitatiemodellen, goed
opdrachtgeverschap en de kracht van kunst in het landschap. De inspirerende middag werd
afgesloten met de welbekende netwerkborrel.
