Training Effectief Monumentenbeheer

2 mei 2019

In september 2019 gaat de tweede editie van de Training Effectief Monumentenbeheer van de Nationale Monumentenorganisatie (NMo) van start. Belangstellenden kunnen zich via deze link aanmelden voor de training.

Om tot een effectief en kwalitatief hoogwaardig, maar zeker ook innovatief beheer van monumenten te komen, is naast kennis van techniek, processen en wet- en regelgeving een gevoel van ‘goed vakmanschap’ nodig. Hoe maak ik, met alle informatie die voorhanden is en met alle partijen die betrokken zijn, nu de juiste keuzes? Wat zijn stappen om tot die keuzes te komen? En hoe kan ik dat doen zonder voor alles extern advies in te huren? In een tijd waarin de Rijksoverheid meer verantwoordelijkheden aan private partijen over laat, is het voor monumentenorganisaties belangrijk om een eigen stijl in en visie op monumentenbeheer te ontwikkelen.

Tijdens de training zal de NMo een kijkje in hun eigen keuken geven. Dit wordt gedaan aan de hand van het beheer van één van de 29 monumenten die door het Rijk aan de NMo zijn overgedragen. Ook zullen we op bezoek gaan bij meerdere locaties van leden van de NMo, waarbij we zullen ingaan op speciale thema’s in relatie tot monumentenbeheer.

Om u op weg te helpen die eigen stijl en visie (verder) te ontwikkelen, heeft de NMo de training Effectief Monumentenbeheer opgezet. Effectief Monumentenbeheer is een interactieve training, waarbij lezingen door experts, discussie, inhoudelijke intervisie met mede-trainees, en locatiebezoek elkaar afwisselen. Deelnemers brengen zelf een casus in, waaraan gedurende de gehele training wordt gewerkt en die op interactieve wijze wordt behandeld, zowel door de trainer(s) als ook door de mede-trainees. Op die manier verwerven trainees inzicht in de uitdagingen van monumentenbeheer, krijgen zij praktische adviezen en handvatten mee om die uitdagingen aan te gaan en verlaten zij de training met een concreet resultaat.

Programma 2019

Dag 1 | 3 september | Effectief monumentenbeheer – wat, waartoe en hoe
Dag 2 | 8 oktober | Samenwerken met stakeholders en burgers
Dag 3 | 29 oktober | Duurzaamheid en energietransitie
Dag 4 | 19 november | Visieontwikkeling op exploitatie en beheer
Dag 5 | 10 december | Eindpresentaties, certificaatuitreiking en feestelijke borrel

Voor wie is deze training bedoeld?

Deze training is bedoeld voor projectleiders en beleidsmedewerkers op het gebied van monumentenbeheer die werkzaam zijn bij (erfgoed)organisaties die monumenten bezitten en/of beheren.

Kosten

NMo-leden: € 950,- (excl. 21% btw) per persoon

Niet-leden: € 1.375,- (excl. 21% btw) per persoon

De periode van aanmelding loopt van 1 t/m 31 mei 2019.

Voor aanmelden klik hier. Via deze link vindt u de brochure over de Training Effectief Monumentenbeheer. Mocht u hier nog vragen over hebben neem dan contact op via 0337600264.

Energietransitie en (wereld)erfgoed: wat betekent de overgang naar een duurzaam energiesysteem voor het Nederlandse (wereld)erfgoed?

11 april 2019

Verslag NMo NU 10 – 7 februari 2019 – Kerkenvisies: een impuls voor de toekomst van monumentale kerkgebouwen in Nederland

11 februari 2019

Ook in 2019 gaat de NMo door met het organiseren van de inmiddels welbekende NMo NU bijeenkomsten. In vier middagen worden verschillende actuele onderwerpen uit de erfgoedzorg behandeld. Daarnaast is er volop gelegenheid tot netwerken en het uitwisselen van ervaringen.

De eerste bijeenkomst van dit jaar vond plaats op donderdag 7 februari. De NMo mocht de deelnemers –60 in totaal– deze keer ontvangen in de kerkzaal van De Wittenberg, de voormalige Evangelisch-Luthers Diaconie Oude Mannen- en Vrouwenhuis Amsterdam. Een passende locatie voor een NMo NU bijeenkomst waarin we ingingen op het thema ‘Kerkenvisies: een impuls voor de toekomst van monumentale kerkgebouwen in Nederland’.

Frank Strolenberg, programmaleider Toekomst Religieus Erfgoed, was de eerste spreker. Vanuit het perspectief van de rijksoverheid vertelde hij over het hoe, wat en waartoe van het instrument kerkenvisie. Hij startte zijn presentatie met een live enquête. Door de deelnemers tien vragen te laten beantwoorden, kon de spreker het publiek een leerzame spiegel voorhouden over hun idee van de betekenis van kerkgebouwen, en van knelpunten en succesfactoren van een kerkenvisie. Na deze interactieve start, vertelde Strolenberg meer over de noodzaak tot het begeleiden van verandering van kerkgebouwen. Van de in totaal ruim 6.500 gebedshuizen zal in de komende jaren naar verwachting 30-80% zijn religieuze functie verliezen. Hoewel ook deze trend van verandering een constante factor is in de geschiedenis van de kerken, is er grote behoefte aan het bieden van nieuwe perspectieven op het gebruik van deze categorie bijzondere gebouwen. En die nieuwe kansen worden ook gezien door ondernemers, nieuwe kerkgenootschappen, burgers en de generatie van de millennials. En dat er veel nieuwe functies op een mooie manier kunnen worden ingepast in een kerk, toonde Strolenberg met verschillende recente voorbeelden. Maar het zou zo mooi zijn als dit alles vanuit een integrale visie zou plaatsvinden, waarin op lokaal niveau wordt gekeken hoe de toekomst er voor alle kerken in een gemeente kan uitzien. En dat is precies wat de Programmalijn Lokale Integrale Kerkenvisies beoogt te doen. Het is een instrument dat die dialoog helpt vormgeven en de betrokken partijen ondersteunt om gezamenlijk, gedragen strategische keuzes te maken. Met dezelfde bouwstenen, kan zo elke kerkenvisie een eigen vorm krijgen die aansluit bij de wensen en behoeften van de betrokken partijen.

Hoe zo’n integrale kerkenvisie er dan in de praktijk uitziet, vertelde Alice Gut, werkzaam bij de gemeente Utrecht als adviseur monumenten en contactpersoon voor eigenaren en beheerders van beschermde kerken. De gemeente Utrecht telt in totaal 58 beschermde kerken die elk van grote betekenis zijn voor de stad Utrecht. Naast cultuurhistorisch erfgoed, zijn zij belangrijke toeristische trekpleisters, plekken van samenkomst en bakens in de stad. Gut legde uit dat de Utrechtse kerkenvisie op vier pijlers steunt: onderhoud, exploitatie en duurzaamheid; het toeristisch potentieel van een kerk; de rol van gemeente en eigenaar; en het instrument Herbestemmingsprofiel. Deze opzet wordt altijd gevolgd, wanneer een eigenaar of ondernemer zich bij de gemeente Utrecht meldt met een initiatief om een kerkgebouw af te stoten, dan wel een nieuwe functie te geven. Aan de hand van meerdere voorbeelden, toonde Gut hoe de kerkenvisie werkt in de praktijk. Het Herbestemmingsprofiel is een heel belangrijk onderdeel, omdat dit de kernwaarde van de kerk in beeld brengt en aangeeft waar transformatieruimte zit. Dit geeft vroeg in het proces duidelijkheid over waar verandering mogelijk is, wat helpt bij het voeren van gesprekken met projectontwikkelaars en potentiële eigenaren. Het succes van de kerkenvisie, en met name het herbestemmingsprofiel, is groot. De aanwezige kennis is gebundeld, het heeft een impuls gegeven aan een stadsbrede dialoog over de toekomst van de kerken in Utrecht en het draagvlak, zowel bestuurlijk als ook onder de burgers, is verbreed.

Dat het herbestemmen van leegstaande kerkgebouwen een proactieve en ondernemende geest vergt en hart voor de lokale gemeenschap, liet de derde spreker Rian Schonkeren-Hendrix zien. Zij trapte haar verhaal af met een prikkelende stelling: volle kerken in 2050! Maar is dit een visie of een fantasie, vroeg zij hardop aan het publiek. Schonkeren haalde Sible de Blaauw aan: “Kerkgebouwen zijn al eeuwenlang voertuigen geweest van gemeenschap en geloof. Er is geen reden te denken dat de samenleving in de toekomst zonder kan.” Maar dat het in de toekomst wel anders zal gaan, was voor Schonkeren duidelijk. Zij vertelde hoe haar familie werd geïnspireerd door de woorden van paus Franciscus, die een paus is die midden in de samenleving wil staan en mensen oproept om samen te bouwen aan een samenleving waarin plek is voor iedereen. Toen in 2014 in hun woonplaats Weert de voormalige H. Franciscus van Assisi kerk en de voormalige Fatimakerk moesten worden gered van de sloopkogel, kocht de familie beide panden aan. De eerste kerk is niet beschermd, de tweede als gemeentelijk monument. Voor Schonkeren zijn beide kerken echter even waardevol en hebben zij elk een eigen, nieuwe rol gekregen in de lokale gemeenschap. Beide kerken, nu het Franciscus Huis en het Fatima Huis genoemd, bieden ruimte aan verschillende sociale, educatieve en culturele activiteiten. Schonkeren liet zien hoe belangrijk het is om bij dit soort initiatieven ondernemend en enthousiast te zijn. Het toegankelijk zijn voor omwonenden is minstens zo belangrijk als het onderhouden van goede contacten met gemeente en provincie, gaf Schonkeren als tip mee. En vrijwilligers zijn onmisbaar voor het draaiende houden van dit soort projecten. Deze aanpak blijkt te lonen, want in 2018 werden Franciscus Huis en Fatima Huis genomineerd voor de Inspiratieprijs Prins Bernhard Cultuurfonds Limburg. De kerken weer vol in 2050? Met een volmondig ja op die vraag, sloot Schonkeren haar verhaal af: “Met een goede visie kan dat”.

Na de presentaties volgde een geanimeerde discussie. Verschillende mensen in het publiek vroegen zich af of een kerkenvisie ook ruimte bood aan duurzaamheidsvraagstukken. Wat waren de belangrijkste lessen die de sprekers hadden geleerd, vroeg iemand anders. En met de kennis die zij nu hebben, zouden de sprekers hun kerkenvisie nu anders vormgeven? Genoeg om over door te spreken. Robert Quarles van Ufford sprak in zijn dankwoord naar de sprekers toe dan ook de wens uit om deze bijeenkomst in de toekomst een vervolg te geven.

NMo NU 10 Bijeenkomst: Kerkenvisies: een impuls voor de toekomst van monumentale kerkgebouwen in Nederland

17 januari 2019

Kerkenvisies: een impuls voor de toekomst van monumentale kerkgebouwen in Nederland

D: Donderdag 7 februari 2019
T: 14.15 – 18.00 uur, inloop vanaf 13.45 uur
L: De Wittenberg, Evangelisch Lutherse Diaconie Oude Mannen- en Vrouwenhuis, Nieuwe Keizersgracht 570, Amsterdam

Lezingen en paneldiscussie door:

Frank Strolenberg
Programmaleider Religieus Erfgoed, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Alice Gut
Adviseur Monumenten, gemeente Utrecht

Spreker 3
Wordt nog aangekondigd

Charlotte van Emstede
Dagvoorzitter, Nationale Monumentenorganisatie

Naar verwachting zal in de komende jaren zo’n 30 tot 80 procent van de ruim 5.600 kerkgebouwen in Nederland minder worden gebruikt of leeg komen te staan. Het is van groot belang dat we deze monumentale gebouwen en hun bijzondere interieurs voor de toekomst behouden. De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap besloot daarom gemeenten begeleiding te bieden bij het opstellen van een zogenaamde integrale kerkenvisie. Hierbij werken gemeenten, eigenaren van kerkgebouwen, erfgoedorganisaties en burgers actief samen aan het ontwikkelen van een strategisch visie op een duurzame toekomst voor het totale kerkenbestand binnen de betreffende gemeente. In 2018 heeft een zestal gemeentes binnen de Pilot Kerkenvisies gewerkt aan het opstellen van zo’n kerkenvisie.

In de komende drie jaar stelt de Minister van OCW een bedrag van ca. 3 miljoen euro per jaar beschikbaar voor het opstellen van integrale kerkenvisies. Met ingang van 1 januari jl. is dit geld beschikbaar voor gemeenten die een integrale kerkenvisie willen opstellen. In deze NMo NU bijeenkomst zullen de sprekers vanuit de drie invalshoeken van rijksoverheid, gemeente en kerkeigenaar ingaan op het hoe en waarom van een integrale kerkenvisie: wat houdt een kerkenvisie precies in, wat kunnen we leren van de eerste ervaringen met het opstellen van een dergelijke visie, en hoe kun je de maatschappelijke functie van een kerkgebouw behouden of hernieuwen?

Programma

13.45 Inloop met koffie en thee

14.15 Welkom door Robert Quarles van Ufford, directeur NMo
Introductie door dagvoorzitter Charlotte van Emstede

14.30 Frank Strolenberg, RCE

15.10 Alice Gut, gemeente Utrecht

15.40 Intermezzo

16.00 Spreker 3

16.30 Discussie

17.00 Borrel

Aanmelden
Graag verzoeken wij u om een e-mail te sturen aan: info@nationalemonumentenorganisatie.nl

Nationale Monumentenorganisatie
Monumenten efficiënt behouden en beheren door kennis en expertise in het Nederlandse monumentenveld te verenigen en op grote schaal monumenten te verwerven. Dat is het uitgangspunt van de NMo. In een versnipperde Nederlandse monumentenwereld is een behoefte aan zowel een onderkomen voor monumenten die buiten de scope van de bestaande monumentenorganisaties vallen als een centrale plek waar kennis wordt geborgd, gedeeld en ontwikkeld. Vanuit deze laatste behoefte organiseert NMo een vast aantal NMo NU bijeenkomsten per jaar.

Volgende bijeenkomsten:

Noteert u alvast de data voor de andere NMo NU bijeenkomsten in 2019:

Donderdag 6 juni 2019
Energietransitie en werelderfgoed: wat betekent de energietransitie voor de Nederlandse werelderfgoed sites

Donderdag 5 september 2019
Meerjaren-onderhoudsprogramma’s en monumenten: inzicht in modellen en werkwijzen gekoppeld aan uitvoering en ervaringen

Donderdag 21 november 2019
Monumenten in donkere dagen: verlichtingsplannen, wat kan er, wat levert het op en hoe kan het duurzaam

Afsluiting Training Effectief Monumentenbeheer

21 december 2018

De deelnemers van de Training Effectief Monumentenbeheer hebben hun certificaat binnen! Na de feestelijke uitreiking en borrel zijn we door het prachtige Trompenburgh gedwaald met als fraai sluitstuk de achthoekige Trompzaal.

De 5-daagse training vond plaats op 5 verschillende locaties van onder andere Landschap Noord-Holland, Stichting Monumentenbezit, Geldersch Landschap en Kasteelen en BOEi.

Op naar de volgende jaargang van deze interactieve training!

Verslag NMo NU Bijeenkomst 29 november 2018: Duurzaam energiebeheer en monumenten

17 december 2018

NMo NU #9 | 29 november 2018

Duurzaam energiebeheer en monumenten:

over principes, do’s and dont’s en praktische oplossingen

Op donderdag 29 november organiseerde de NMo de negende NMo NU bijeenkomst. Het thema van de middag was ‘ Duurzaam energiebeheer en monumenten: over principes, do’s and dont’s en praktische oplossingen’. Het doel van de middag was om via inspirerende voorbeelden te laten zien dat het verduurzamen van monumenten weliswaar uitdagend is, maar niet onmogelijk en dat het ook onverwachte kansen biedt. De deelnemers was gevraagd om voor deze middag ook meteen één praktische duurzaamheidsvraag in te sturen. Hiervan was gretig gebruik gemaakt: van de ruim 90 aanwezigen waren er meer dan 20 vragen binnengekomen. Een selectie daaruit werd tijdens de discussie behandeld en de sprekers gaven de deelnemers direct praktische mini-adviezen mee. Na afloop hebben zij ook de andere vragen beantwoord. De vragen met antwoorden en presentaties van de sprekers zijn op verzoek beschikbaar via info@nationalemonumentenorganisatie.nl.

Evert Jan Nusselder trapte de middag af met een presentatie over de speciaal voor monumententoepassing ontwikkelde DuMo methodiek. Hierin worden de duurzaamheidsingrepen in relatie tot de monumentwaarden afgewogen. ‘Want’, zo vertelde Nusselder, ‘zonder die monumentwaarde hebben we geen monument.’ Met aansprekende voorbeelden en illustratieve thermografische beelden toonde Nusselder waar een monument zijn meeste energie verliest, en dat leverde verrassende inzichten op. Daarnaast waarschuwde Nusselder ervoor om niet alle door leveranciers van bv. isolatiematerialen geclaimde prestaties blind te geloven. In een veld waar nog veel innovatie en onwetendheid heerst, trapt men al snel in valkuilen. Ga niet meteen voor standaardoplossingen, maar ga uit van de eigenschappen van het monument zelf, redeneerde Nusselder. Wat is de bouwhistorie van het pand, hoe staat het er bouwkundig bij en hoe gedraagt het zich bouwfysisch. Een dergelijke analyse vormt een gedegen basis om keuzes voor duurzaamheidsingrepen te maken die het monument in zijn waarde laten.

Tweede spreker van de middag was Kees van der Linden. Hij vertelde meer over bouwfysische aspecten van monumenten, zoals warmte en vocht. Met een meter in zijn hand, rekende hij voor de vuist weg uit dat de deelnemers in de zaal met z’n allen een hoeveelheid waterdamp produceerden die, als dit allemaal zou condenseren, zou zorgen voor een 4 mm hoge laag water op de vloer. Van der Linden liet zien hoe het temperatuurverloop door verschillende muur- en glasconstructies eigenlijk verloopt en wat dit betekent voor het wel of niet vormen van condens. Ook het isoleren van wanden, vloeren en daken werd uitvoerig besproken. Van der Linden sloot af met een overzicht van verschillende praktijkvoorbeelden van effectieve isolatie.

Dick van ’t Slot sloot het inhoudelijke deel van NMo NU af met zijn lezing over de praktische (on)mogelijkheden van duurzame technieken. Er is al een heleboel op de markt, legde Van ’t Slot uit, maar het is vooral van belang om te bedenken waar, wanneer en in welke mate men bijvoorbeeld een ruimte wil opwarmen. Ook liet hij zien dat niet elke maatregel altijd tot een comfortabeler binnenklimaat leidt. Een kritische houding is ook belangrijk bij het kiezen van manieren voor duurzame opwekking van energie. Men moet naar de gehele keten kijken om goed te bepalen of een maatregel echt rendement zal leveren.

Lancering Nationaal Monumenten Portaal

21 november 2018

De Nationale Monumentenorganisatie (NMo) lanceert op 6 december aanstaande het Nationaal Monumenten Portaal (NMP).

De Nationale Monumentenorganisatie stelt Nederlandse monumenten en hun verhalen veilig voor generaties na ons. De NMo doet dit door:

• monumenten een veilige haven te bieden en efficiënt te behouden;

• kennis en ervaring over monumenten te delen;

• samenwerking tussen monumentenorganisaties te bevorderen;

• monumenten ook digitaal toegankelijk te maken voor het publiek;

• met zorgvuldig vermogensbeheer de veilige haven voor monumenten ook in de toekomst te kunnen blijven bieden.

Met het Nationaal Monumenten Portaal (NMP) zet de NMo in op het digitaal toegankelijk maken van monumenten voor het publiek. Het NMP brengt monumentenaanbod en -vraag samen op 1 plek. Het NMP wordt daarmee de monumentenmarktplaats van Nederland. Het is de plek waar iedereen, altijd terecht kan voor het vinden van:

• monumenten die te koop of te huur zijn,

• overnachtingslocaties in monumenten,

• evenementenlocaties in monumenten,

• activiteiten in en om monumenten,

• en praktische tips voor eigenaren.

Het NMP faciliteert een laagdrempelige entree voor het publiek in de wereld van de Nederlandse monumenten.

Het Nationaal Monumenten Portaal is een initiatief van de Nationale Monumentenorganisatie en is mede mogelijk gemaakt door: Donatus Verzekeringen, Van Lanschot, We Have A Plan en Van Draeckeburgh Subsidies & Financieringen.

Klik hier voor het volledige persbericht.

Overdracht Oostkerk aan Nationale Monumentenorganisatie

Op zaterdag 24 november 2018 is de officiële overdracht van de Oostkerk van de Protestantse Gemeente Middelburg (PGM) aan de beheerstichting van de Nationale Monumentenorganisatie.

Voor de instandhouding en toekomstige  restauratie van de Oostkerk is 2 miljoen euro beschikbaar gesteld door de provincie Zeeland, gemeente Middelburg, Stichting Monumenten Bezit en de PGM. De betrokkenheid van genoemde partijen is groot gezien hun bijdrage aan de instandhouding van het top 100 monument. De betrokkenheid van de gemeente Middelburg ging een stap verder. De gemeente heeft zich actief ingezet om ook de exploitatie van de Oostkerk mogelijk te maken.

Het behouden van waardevol cultureel erfgoed voor toekomstige generaties is de kerndoelstelling van de Nationale Monumentenorganisatie, een landelijke organisatie waarin een aantal grotere Nederlandse monumentenorganisaties zich sedert 2014 heeft verenigd. De aan de vereniging NMo verbonden Stichting Monumentenbezit heeft inmiddels een dertigtal bijzondere rijksmonumenten en ensembles in bezit. Het gaat er daarbij om monumenten die cultuur-historisch of architectonisch van nationale of regionale betekenis zijn te behouden met een passende functie. Zo’n monument is bij uitstek de Oostkerk die op beide gronden kwalificeert.

Het is de bedoeling van de Oostkerk een cultureel activiteitencentrum te maken. Zo is er op de dag van de overdracht een concert van de Nederlandse Bachvereniging. Deze vereniging voert het werk van Johan Sebastian Bach uit met originele instrumenten. De exploitant van de Oostkerk vindt een goede relatie met de buurt belangrijk, daarom krijgen zij ene streepje voor bij de verkoop van kaarten voor het concert.

Gedeputeerde De Bat, wethouder Aalberts, R. van der Kluit (PGM), en directeur NMO: R.J. Quarles van Ufford zullen een toespraak houden over verleden, heden en toekomstig gebruik van de Oostkerk.

Aansluitend is  er ’s avonds een concert voor iedereen in Middelburg van de Bach Verenging.

Overdracht Oostkerk 24 november 2018

19 november 2018

NMo NU Bijeenkomst Duurzaam energiebeheer en monumenten

12 oktober 2018

Duurzaam energiebeheer en monumenten: over principes, do’s and dont’s en praktische oplossingen

D: Donderdag 29 november 2018
T: 15.00 – 18.00 uur
L: NMo, OLV Ter Eem klooster
Daam Fockemalaan 22, Amersfoort

Lezingen en interactieve paneldiscussie door:

Evert Jan Nusselder
Restauratie-architect en Adviseur monumentenzorg bij Bureau Monumentenzorg

Kees van der Linden
Adviseur bouwfysica en binnenmilieu bij AaCee Bouwen en Milieu

Dick van ’t Slot
Adviseur energie en installaties bij DWA

Charlotte van Emstede, Dagvoorzitter
Onderzoeker-eigenaar Charlotte van Emstede Onderzoeksstudio voor Gebouwd Erfgoed

De Nederlandse regering wil dat in 2050 alle energie duurzaam wordt opgewekt en de CO2 uitstoot is gereduceerd tot nul. Deze ambitieuze doelstelling heeft tot gevolg dat alle Nederlandse huishoudens tegen die tijd energieneutraal moeten zijn. Dit geldt voor nieuwbouw en bestaande bouw, en dus ook voor monumenten. Maar hoe kunnen we dat deel van het gehele Nederlandse bouwbestand verduurzamen én hun monumentale waarde behouden? Het idee leeft dat duurzaamheid en monumentwaarde moeilijk samengaan.

De NMo NU bijeenkomst ‘Duurzaam energiebeheer en monumenten’ zal een echte praktijkmiddag worden. De drie sprekers laten zien dat het verduurzamen van monumenten weliswaar uitdagend is, maar niet onmogelijk en dat het ook onverwachte kansen biedt. Het doel is om de deelnemers aan deze bijeenkomst te inspireren en praktijktips mee te geven. Daarom vragen we u om bij uw aanmelding voor deze middag ook indien gewenst meteen één praktische duurzaamheidsvraag in te sturen. Tijdens de discussie zal die plenair worden behandeld en gaat u meteen naar huis met een mini-advies van deze experts!

Programma

14.30 Inloop met koffie en thee

15.00 Welkom door Robert Quarles van Ufford,directeur Nationale Monumentenorganisatie

Introductie door dagvoorzitter Charlotte van Emstede

15.15 Energiebesparing bij monumenten
Evert Jan Nusselder, Bureau Monumentenzorg

15.45 Warmte en vocht: hoe werkt dat eigenlijk?
Kees van der Linden, AaCee Bouwen en Milieu

16.15 Intermezzo

16.30 Praktische (on)mogelijkheden van duurzame technieken
Dick van ’t Slot, DWA

17.00 Discussie en behandeling van úw vragen

17.30 Borrel

Aanmelden en insturen van vragen
Vermeld bij uw aanmelding desgewenst ook één praktische duurzaamheidsvraag of -kwestie waarmee u of uw organisatie worstelt en die u graag beantwoord hoort tijdens deze middag. Graag verzoeken wij u om een e-mail te sturen aan: info@nationalemonumentenorganisatie.nl

Nationale Monumentenorganisatie
Monumenten efficiënt behouden en beheren door kennis en expertise in het Nederlandse monumentenveld te verenigen en op grote schaal monumenten te verwerven. Dat is het uitgangspunt van de NMo. In een versnipperde Nederlandse monumentenwereld is een behoefte aan zowel een onderkomen voor monumenten die buiten de scope van de bestaande monumentenorganisaties vallen als een centrale plek waar kennis wordt geborgd, gedeeld en ontwikkeld. Vanuit deze laatste behoefte organiseert NMo een vast aantal kennisbijeenkomsten per jaar.

Volgende bijeenkomsten:

Noteert u alvast de data voor de NMo NU bijeenkomsten in 2019:

Donderdag 7 februari 2019
Donderdag 6 juni 2019
Donderdag 5 september 2019
Donderdag 21 november 2019

Verslag en presentaties themabijeenkomst ‘Bemalen en monumenten – voorkomen van schade’ – 27 september jl.

5 oktober 2018

Door Theo van Oeffelt, communicatieadviseur SIKB

‘Ja’, zegt oud-hoogleraar Ondergronds Bouwen Johan Bosch, ‘als monumenteneigenaar moet je ongerust zijn wanneer er in de omgeving wordt bemalen’. En nee, voegt hij er gelijk aan toe, ‘je hoeft je minder zorgen te maken als alle partijen voldoende kennis hebben van de effecten op en het incasseringsvermogen van de fundering van het monument. Maar de praktijk leert dat maar weinig eigenaren een goed beeld hebben van de fundering van hun monument. En wat doe je dan als bemaler?’

Hij leidde donderdag 27 september 2018 de kennisbijeenkomst ‘Bemalen en monumenten – voorkomen van schade’ in. Dit initiatief van de Nationale Monumentenorganisatie NMO, stichting ERM en SIKB bracht twee werelden bijeen; die van de cultureel erfgoedsector en die van de bemalers.

Beste monitoringsapparatuur

Johan Bosch was als projectleider betrokken bij de aanleg van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam. Zijn kennis als oud-hoogleraar aan de TU Delft en zijn ervaringen in Amsterdam zorgden voor een gloedvol en zeer informatief betoog over de risico’s van bemalen in een monumentale omgeving. Zelfs met de beste monitoringsapparatuur ter wereld ging het toch bijna mis bij het Centraal Station: de door trage zetting ontstane scheuren werden niet direct opgemerkt. De tot veel commotie leidende schade aan de zogenoemde Wevershuisjes aan de Vijzelgracht waren overigens niet door bemalen ontstaan, maar door lekkage in de bouwput, vertelde hij. Bosch benadrukte het belang van kennis over de bodemgesteldheid en de kwaliteit van de fundering, en het delen van die kennis met alle betrokkenen. ‘Bovengronds weten eigenaren doorgaans heel veel van hun monument, maar van de ondergrondse situatie nauwelijks iets’. Hij gaf ook mee dat zettingen niet zijn te voorkomen, maar wel zijn te beperken. Het is daarbij belangrijk dat de zettingen beperkt en vooral gelijkmatig zijn, zodat bijvoorbeeld de achtergevel in dezelfde mate zakt als de voorgevel.

Johan Bosch: ‘Je hoeft je minder zorgen te maken als alle partijen voldoende kennis hebben van de effecten op en het incasseringsvermogen van de fundering van het monument’

Klik hier voor de presentaties

Oostkerk Middelburg

7 september 2018

Belangrijke ontwikkelingen zijn er te melden rond de toekomst van de Oostkerk. De Oostkerk kan hopelijk nog dit najaar aan de Nationale Monumentenorganisatie (NMo)  en de daaraan verbonden Stichting Monumentenbezit (SMB) worden overgedragen. Om dat te kunnen doen moet er een instandhoudingsfonds komen waarin 2 miljoen euro wordt gestort. Aan dit fonds  dat dient voor de duurzame instandhouding van de Oostkerk dragen de gemeente Middelburg en de PGM ieder 5 ton bij. NMo en SMB hebben besloten 5 ton ‘voor te financieren’ en Gedeputeerde Staten stellen aan Provinciale Staten voor het provinciale aandeel in dit fonds (eveneens 5 ton) dat voor 2019/2020 stond gereserveerd, naar voren te halen naar 2018. Afhankelijk van de besluitvorming in de Staten op 21 september a.s. lijkt het er dus op dat op deze manier  in oktober de kerk kan worden overgedragen, waarmee langjarig het behoud van de Oostkerk is veiliggesteld. Het iconische monument krijgt bij de NMo een culturele herbestemming die naar verwachting veel bezoekers uit Zeeland en daarbuiten zal trekken.

Uitnodiging NMo NU 27 september

Wateroverlast en monumenten: voorkomen van schade

en overlast bij bemalingen

 

D: Donderdag 27 september 2018

T: 12.00 – 17.15 uur

L: De Bazel Amsterdam, Vijzelstraat 32, 1017 HL,  Amsterdam

 

Lezingen en interactieve paneldiscussie door:

Charlotte van Emstede, Dagvoorzitter
Onderzoeker-eigenaar Charlotte van Emstede Onderzoeksstudio voor Gebouwd Erfgoed

Johan Bosch
Oud-hoogleraar Ondergronds Bouwen, TU Delft

Sonja Kooiman
Programmasecretaris water, SIKB/Platform Bronbemalen
Roel Bruijn
Adviseur water, Wareco Ingenieurs

Dennis Spaen
Senior adviseur relaties/Risk Consultant, Donatus verzekeringen
Eric van Grieken
Senior relatiebeheerder, Donatus verzekeringen

Robin Lomulder
Hydrologisch adviseur, Fugro
André de Prouw
Senior adviseur, Constructiebureau De Prouw

 

In een stedelijke omgeving wordt voortdurend gebouwd en veranderd. Soms in de directe omgeving van monumenten. In veel gevallen is een tijdelijke bemaling onderdeel van de bouwplannen. Zettingen door bemalen kunnen desastreus zijn voor kwetsbare bebouwing zoals monumenten. Het doel is helder: het beschermen van monumenten tegen schade door zettingen en andere effecten van bemalen. De vraag is: hoe voorkomen we problemen?

Hoe bereid ik een monument voor op een bemaling in de buurt? En: hoe houd ik rekening met dergelijke kwetsbare bebouwing bij het voorbereiden, uitvoeren en monitoren van een bemaling? Wie levert de juiste informatie op het juiste moment?

 

 Programma

12.00   Ontvangst met inlooplunch
12.45   Welkom / introductie door dagvoorzitter Charlotte van Emstede
13.00   Bemalen, monumenten en de Noord-Zuid-lijn: Johan Bosch
             (oud-hoogleraar Ondergronds Bouwen, TU Delft)
13.45   Subsessies ronde 1 (zie hieronder)
14.30   Koffie/thee pauze
15.00   Subsessies ronde 2 (zie hieronder)
15.55   Reflectie op de dag en vooruitblik naar komende bijeenkomsten
16.15    Rondleiding door de Bazel

Subsessies: in beide rondes keuze uit:
(n.b. u kunt dus twee van onderstaande drie sessies volgen)

Sessie A – Bemalen: een vak apart

Tussen voorbereiding en realisatie van de bemaling zit vaak een lange tijd, waardoor zaken lang niet altijd voldoende afgestemd zijn. Hoe helpt SIKB hierbij? Wie zorgt dat de juiste informatie over monumenten in de omgeving beschikbaar is op het juiste moment? Hoe schat je de risico’s in, vooraf en tijdens het werk?

Voorzitter: Erik Luijendijk (manager strategie en ontwikkeling, NMo)
Sprekers: Sonja Kooiman (programmasecretaris water, SIKB/Platform Bronbemalen), Roel Bruijn (adviseur water, Wareco Ingenieurs)

Sessie B – Help, een bemaling in de buurt van mijn monument!

Monumenten zijn te verzekeren tegen funderingsschade en zakkingen als gevolg van bemalingen. Hoe kijkt een verzekeraar naar de risico’s? Hoe voorkom je deze of dek je je ertegen in? Hoe werkt hulp als het toch mis is gegaan? Wie is aansprakelijk in de praktijk?

Voorzitter: Charlotte van Emstede (dagvoorzitter, NMo NU)
Sprekers: Dennis Spaen (senior adviseur relaties/risk consultant, Donatus verzekeringen), Eric van Grieken (senior relatiebeheerder, Donatus verzekeringen)

Sessie C – Praktijkervaringen met de combi bemalen en monumenten

Voorbeelden uit de praktijk. Waar ging het (bijna) mis en wat leren we daarvan? Waar ging het goed en hoe doen we dat in het vervolg ook? Van de bibliotheek in Keulen tot de recente aanleg van Leidsche Rijn Centrum in Utrecht. Welke technieken worden toegepast om schade te voorkomen?

Voorzitter: Walter de Koning (directeur, stichting ERM)
Sprekers: Robin Lomulder (hydrologisch adviseur, Fugro), André de Prouw (senior adviseur, Constructiebureau De Prouw)

Aanmelden
Dat kan door hier te klikken en het aanmeldingsformulier in te vullen.

Nationale Monumentenorganisatie
Monumenten efficiënt behouden en beheren door kennis en expertise in het Nederlandse monumentenveld te verenigen en op grote schaal monumenten te verwerven. Dat is het uitgangspunt van de NMo. In een versnipperde Nederlandse monumentenwereld is een behoefte aan zowel een onderkomen voor monumenten die buiten de scope van de bestaande monumentenorganisaties vallen als een centrale plek waar kennis wordt geborgd, gedeeld en ontwikkeld. Vanuit deze laatste behoefte organiseert NMo een vast aantal kennisbijeenkomsten per jaar.

Volgende bijeenkomsten:
Noteert u alvast de datum voor de volgende NMo NU bijeenkomst in 2018:

Donderdag 29 november
Duurzaam energiebeheer en monumenten: nieuwe inzichten en slimme oplossingen

 

NMo NU: Verrassend rood in het groen

13 juni 2018

Op donderdag 7 juni organiseerde de NMo de zevende NMo NU bijeenkomst. Deze keer waren we te gast bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, en daarmee meteen ook in huis van NMo lidorganisatie Staatsbosbeheer. Het doel van de middag was om via inspirerende voorbeelden te laten zien tot welke bijzondere resultaten de sprekers zijn gekomen in het in samenhang ontwikkelen van rood en groen erfgoed.

Els van der Laan, directeur van Bureau No.ordpeil en promovenda aan de TU Delft, trapte de middag af met een presentatie over de Noordelijke Lustwarande.  Als programmaleider van de gelijknamige stichting streeft Els ernaar om de identiteit van dit transnationale gebied te versterken. Het historisch landschap vormt de connectie tussen de vele buitenplaatsen die de Noordelijke Lustwarande vormen. Daartoe rekent Van der Laan ook de historische steden en dorpen in de noordelijke regio. Els liet zien hoe er, wanneer je op die manier naar het landschap en het daarin gelegen rood kijkt, er een regionaal erfgoedensemble valt te ontwaren.

Tweede spreker van de middag was John Smits, Programmamanager Monumenten bij
Staatsbosbeheer. John nam het publiek mee naar de buitenplaats Elswout, én naar haar geheim. Elswout was in de periode 1633-1970 in bezit van verschillende Amsterdamse kooplieden. En in die periode, liet John zien, werd het landgoed in zeven bouwfasen geleidelijk uitgebreid en door elke nieuwe bewoner heringericht. Het merendeel van de gebouwen stond leeg, voor bezoekers was er geen horecavoorziening, de zeer zeldzame modelboerderij was in zeer vervallen staat, de koetshuizen waren geheel ontmanteld, toegang tot het landgoed voor verkeer was moeilijk en een deel van de buitenplaats, Duinlusthoek, was erg verpauperd. Smits liet zien hoe Staatbosbeheer de verschillende knelpunten aanpakt vanuit de gedachte om de historische identiteit van Elswout te versterken. John sloot zijn presentatie af met het geheim van Elswout: de machtige weduwe Johanna Borski. Zij investeerde in visionaire projecten, was de rijkste weduwe van Nederland en redde met haar vermogen het Koninkrijk der Nederlanden in 1834 van een financiële ondergang.

De derde lezing van de dag werd gegeven door Edmond Staal van Stichting Limburgs Landschap. Hij vertelde hoe hij en zijn collega’s erin zijn geslaagd om een vervallen sluis aan de rand van Nationaal Park De Maasduinen van no-go area te veranderen in een succesvol bezoekerscentrum. Stichting Limburgs Landschap kwam met het idee om de in onbruik geraakte sluis te gebruiken als verbindende schakel tussen het drukke deel van het park met recreatieve voorzieningen en het verstilde deel dat een hoge natuurwaarde vertegenwoordigd. De Bosbrasserie is inmiddels zo succesvol, dat er bijna een dilemma ontstaat: in een natuurgebied kan men immers moeilijk uitbreiden. In die zin biedt het bestaande pomphuis een uitweg. Het wordt nu gebruikt als educatieve werkplaats en verhuurbare vergaderruimte. Een bijzonder project, waarin nieuwbouw ín het waterbouwkundig erfgoed ervoor heeft gezorgd dat bezoekers het landschap én de sluis op een bijzondere manier kunnen beleven.

Wineke Allersma van Natuurmonumenten sloot het inhoudelijke deel van NMo NU af met haar lezing over het herstel van het Waterloopbos. Rijksmonument Waterloopbos is een historisch openluchtlaboratorium voor waterloopkundig onderzoek. Het Waterloopbos dateert uit de jaren 1950 en was in gebruik tot 1996. In het bos werden zowel Nederlandse als buitenlandse havens, rivieren en kusten als wetenschappelijk model nagebouwd. Van de haven van Bangkok tot de kust van Denemarken, van de Willemstunnel in Rotterdam tot de haven van IJmuiden, en de Deltawerken zijn er op schaal nagebouwd. Natuurmonumenten verwierf het Waterloopbos in 2002. Na de geschiedenis in vogelvlucht te hebben verteld, nam Wineke ons mee op een ‘wandeltocht’ langs de soms bijna verdwenen waterloopmodellen. De aanleg van de modellen stelt Natuurmonumenten wel voor een dilemma. De looptijd van de onderzoeken die met de modellen werden uitgevoerd was doorgaans niet langer dan een paar maanden. In overleg met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft Natuurmonumenten dan ook besloten om per model te beslissen over de te volgen aanpak. Dat deze op maat gemaakte aanpak loont, is duidelijk geworden met de bekroning van de restauratie van de Romijnstuw met de Historische stuwen en sluizen prijs 2017.

Na de vier lezingen was het tijd voor de discussie. Daarin werd er ingegaan op verschillende aspecten van herontwikkeling van rood in combinatie met groen: exploitatiemodellen, goed
opdrachtgeverschap en de kracht van kunst in het landschap. De inspirerende middag werd
afgesloten met de welbekende netwerkborrel.

Nieuwe bestuursleden gekozen

23 mei 2018

Op 18 mei 2018 stemden de leden tijdens de jaarlijkse algemene ledenvergadering in met de voordracht van Kees Lever, directeur grond en gebouw bij Staatsbosbeheer,  en Marc van den Tweel, algemeen directeur Natuurmonumenten, als bestuursleden.  

Lever heeft ruime ervaring in zowel het bedrijfsleven als bij de Rijksoverheid. Binnen het Directieteam van Staatsbosbeheer is hij verantwoordelijk voor een aantal specialistische afdelingen en een viertal provinciale eenheden (Noord-Holland, Zuid- Holland, Utrecht en Flevoland).

Van den Tweel werkte voordat hij aantrad bij Natuurmonumenten tien jaar bij het Wereld Natuur Fonds. Ook was hij lid van de Raad van Toezicht van PAN Parks, een organisatie die zich richtte op natuurbescherming, plattelandsontwikkeling en toerisme. Sinds 2013 is hij algemeen directeur van Natuurmonumenten. 

Beide organisaties (zowel Staatsbosbeheer als Natuurmonumenten) zijn al langere tijd verbonden aan de NMo. Vereniging Natuurmonumenten was zelfs één van de grondleggers van de NMo. Het bestuur van de Nationale Monumentenorganisatie is onbezoldigd en sinds 1 januari 2015 is de NMo aangewezen als  Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI).  Wij wensen beide bestuursleden veel wijsheid en succes toe.

Uitnodiging: donderdag 7 juni NMo NU

6 april 2018

Verrassend rood in het groen: van verscholen geheim tot verbindende schakel in het historisch landschap

D: Donderdag 7 juni 2018
T: 14.00 – 18.00 uur
L: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
    Smallepad 5, 3811 MG Amersfoort
    (wegens verbouwing OLV Ter Eem klooster)
P: er is geen parkeergelegenheid aanwezig, parkeren in de nabijgelegen parkeergarages

Lezingen en interactieve paneldiscussie door:

Els van der Laan
Landschapsarchitect-directeur N0.0RDPEIL, programmaleider
Stichting Noordelijk Lustwarande en PhDer-TU Delft

John Smits
Projectmanager, Landschap Cultuurhistorie & Gebouwen, Staatsbosbeheer

Edmond Staal
Stafmedewerker Externe betrekkingen, Stichting het Limburgs Landschap

Wineke Allersma
Adviseur Gebouwd Erfgoed, Vereniging Natuurmonumenten

Charlotte van Emstede, Dagvoorzitter
Onderzoeker-eigenaar Charlotte van Emstede Onderzoeksstudio voor Gebouwd Erfgoed

In de afgelopen jaren is er ruim aandacht gekomen voor groen erfgoed in relatie tot rood erfgoed. Daarbij is vooral ingegaan op de onderlinge verschillen in bijvoorbeeld de beleving, benutting en het beheer van rood versus groen erfgoed, het onderscheid in subsidiemogelijkheden en regelgeving. Natuur- en landschapsorganisaties ervaren echter dat de tweedeling in de praktijk niet zo strikt is. Tijd dus om een kleine inventaris van rood-in-groen projecten op te maken en enkele inspirerende voorbeelden de revue te laten passeren. Onder de noemer ‘Verrassend rood in het groen: van verscholen geheim tot verbindende schakel in het historisch landschap’ zullen vier sprekers ingaan op de manier waarop hun organisatie erin slaagt om rood erfgoed zó in te zetten dat het groene erfgoed (steviger) op de kaart wordt gezet of op een bijzondere manier kan worden beleefd en gebruikt.

Programma

14.00    Ontvangst
14.30    Welkom door Robert Quarles van Ufford, directeur Nationale Monumentenorganisatie
14.40    Introductie door dagvoorzitter Charlotte van Emstede
14.45    Noordelijke Lustwarande, groen erfgoed als verbinding, Els van der Laan, N0.0RDPEIL / Stichting Noordelijke Lustwarande/ TU Delft
15.15    Buitenplaats Elswout te Overveen, John Smits, Staatsbosbeheer
15.45    Intermezzo
16.00    Bosbrasserie In de Sluis / Bezoekerscentrum Nationaal Park de Maasduinen, Edmond Staal, Stichting het Limburgs Landschap
16.30    Waterloopbos, proeftuin in het Voorsterbos, Wineke Allersma, Vereniging Natuurmonumenten
17.00    Paneldiscussie
17.30    Borrel

Aanmelden
Graag verzoeken wij u om een email te sturen aan: info@nationalemonumentenorganisatie.nl

Nationale Monumentenorganisatie
Monumenten efficiënt behouden en beheren door kennis en expertise in het Nederlandse monumentenveld te verenigen en op grote schaal monumenten te verwerven. Dat is het uitgangspunt van de NMo. In een versnipperde Nederlandse monumentenwereld is een behoefte aan zowel een onderkomen voor monumenten die buiten de scope van de bestaande monumentenorganisaties vallen als een centrale plek waar kennis wordt geborgd, gedeeld en ontwikkeld. Vanuit deze laatste behoefte organiseert NMo een vast aantal kennisbijeenkomsten per jaar.

Volgende bijeenkomsten:
Noteert u alvast de data voor de andere NMo NU bijeenkomsten in 2018:

Donderdag 4 oktober
Water & monumenten: de impact van wateroverlast op monumenten

Donderdag 29 november
Duurzaam energiebeheer en monumenten: nieuwe inzichten en slimme oplossingen

Kennisbijeenkomsten NMo gaan verder onder de naam NMo NU

10 januari 2018

Vanaf 1 januari 2018 gaan de Kennisbijeenkomsten van de NMo verder onder de naam NMo NU, waarbij NU staat voor zowel de actualiteit als netwerk & uitwisseling.

Voor 2018 staan de volgende bijeenkomsten op het programma:

Donderdag 1 februari 2018: Virtual Reality & Serious Gaming: het profijt voor monumenten
(13.00-15.00, Blokhuispoort, Leeuwarden)

Donderdag 7 juni 2018: Verrassend rood in het groen: van verscholen geheim tot
verbindende schakel in het historisch landschap (15.00-17.00, NMo, Amersfoort)

Donderdag 4 oktober 2017: Water en monumenten: de impact van wateroverlast op
monumenten (15.00-17.00, NMo, Amersfoort)

Donderdag 29 november, Duurzaam energiebeheer en monumenten: nieuwe inzichten en
slimme oplossingen (15.00-17.00, NMo, Amersfoort)

De eerste NMo NU bijeenkomst van het nieuwe jaar Virtual Reality & Serious Gaming vindt
plaats op 1 februari 2018, van 13.00 uur tot 17.00 uur in de Blokhuispoort in Leeuwarden.
Bijgevoegd het NMo NU Virtual Reality & Serious Gaming programma voor 1 februari 2018:

Programma:
13.00 Ontvangst
13.40 Welkom door Robert Quarles van Ufford, directeur Nationale
Monumentenorganisatie
13.50 Introductie door dagvoorzitter Charlotte van Emstede
14.00 Marc van Hasselt, Mede-oprichter van Novitas Heritage
14.30 Pieter van der Heijden, Oprichter en partner van XPEX
15.00 Intermezzo
15.30 Janneke Stuive-Stelpstra, Programmamanager Blokhuispoort bij BOEi, en
Jan-Jaap Severs, Oprichter en directeur van Grendel Games
16.00 Interactieve paneldiscussie onder leiding van Charlotte van Emstede
16.30 Serious game Blokhuispoort en borrel

Aanmelden
Meld je aan via info@nationalemonumentenorganisatie.nl en volg ons op facebook en Instagram