Verslag NMo Kennisbijeenkomst 5, Erfgoed Telt: Toekomstbestendig Erfgoedbeleid
28 november 2017
Op donderdag 23 november vond in het Voormalig Klooster Onze Lieve Vrouwe Ter Eem te Amersfoort de laatste NMo Kennisbijeenkomst van 2017 plaats, “Erfgoed Telt: Toekomstbestendig erfgoedbeleid”. Tijdens deze middag kregen de tachtig deelnemers de gelegenheid om in gesprek te gaan met vier sprekers die allen nauw zijn betrokken bij het Projectplan Erfgoed Telt.
De middag werd afgetrapt door Jan de Jong van het Ministerie van OCW en Robert Berkovits van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Beiden zijn lid van het projectteam Erfgoed Telt. In een duo-presentatie vertelden zij over de voorgeschiedenis van Erfgoed Telt en hoe dit nieuwe beleidstraject in samenwerking met verschillende partijen uit het erfgoedveld tot stand wordt gebracht. De Jong benadrukte dat het projectteam ernaar streeft om aan te sluiten bij bestaand beleid, middelen en instrumentarium. Diverse andere aandachtsgebieden van het project kwamen aan de orde, zoals de toekomstige Omgevingswet, de energietransitie en de maatschappelijke inbedding van erfgoed. Belangrijke kernbegrippen in Erfgoed Telt zijn Behouden, Benutten en Beleven. De Jong en Berkovits lieten zien hoe die fungeren als de kapstokken van het toekomstige erfgoedbeleid. De sprekers deelden ook een belangrijke constatering van de betrokken partijen: er is en blijft een constante behoefte aan kennis, kunde en kwaliteit binnen de erfgoedzorg. Voor het borgen en ontwikkelen daarvan ligt een taak weggelegd bij zowel de overheid als ook bij het basis- en voortgezet onderwijs en de diverse vakopleidingen.
De tweede spreker was Jan van de Voorde van Van de Voorde Monumentenadvies. Hij heeft in opdracht van de Vereniging van Architecten Werkzaam in de Restauratie, de Vakgroep Restauratie en het GA-platform Restauratie het onderzoek Naar een duurzame instandhouding van het gebouwde erfgoed uitgevoerd. Doel van het onderzoek was om de huidige stand van zaken van het monumentenstelsel in Nederland in kaart te brengen, om zo tot een lange termijnvisie en een plan van aanpak te komen voor de uitvoerende restauratiesector gericht op de verbetering van de kwaliteit en de continuïteit van het vakmanschap. In wezen is het monumentenstelsel eenvoudig in zijn opzet, argumenteerde Van Voorden. Het is in de loop van de tijd echter diffuus geworden door ad hoc beleid en van elkaar losstaand instrumentatrium. Van Voorde presenteerde 20 knelpunten, en benoemde als hoofdknelpunt dat het huidige monumentenstelsel niet sluitend is. Om dat allesomvattend vraagstuk op te lossen is het volgens Van Voorde cruciaal dat er duidelijkheid in bestuurlijke verhoudingen komt, wordt toegezien op kwaliteit, zekerheid wordt gegeven over beschikbare middelen, vanuit één loket goede voorlichting wordt gegeven aan eigenaren, en blijvend aandacht is voor kennisoverdracht en -ontwikkeling.
De laatste spreker van de middag was Henk Jansen. Namens Federatie Grote Monumentengemeenten sprak hij over de thema’s die voor de leden van de federatie van belang zijn en hoe deze zich verhouden tot de nota Erfgoed Telt. Onderwerpen als Leegstand, Groen erfgoed en Bouwhistorie staan hoog op de agenda van de gemeenten en daarmee ook van de FGM. De kritiek dat er te weinig kennis en kunde bij de gemeenten aanwezig zou zijn, nuanceerde Jansen. Het is vooral ook een capaciteitsprobleem. Hij benadrukte dan ook het belang van bestuurlijk draagvlak binnen de gemeenten om zo, in de vorm van de benodigde mensen en middelen, kwaliteit en continuïteit te verkrijgen in de gemeentelijke erfgoedzorg.
De middag werd afgesloten met een plenaire discussie, waarin verschillende vragen uit de zaal gingen over het vervolgtraject van de nota en de concrete gevolgen voor de erfgoedpraktijk. Na de discussie werd er onder het genot van een hapje en drankje nagepraat over de onderwerpen die tijdens de middag de revue hadden gepasseerd.
